K
rośniewice wraz z najbliższą okolicą należały w
połowie XV w. do ziemi łęczyckiej (…).Ziemia łęczycka została podzielona na
trzy powiaty: łęczycki, orłowski i brzeziński, a Krośniewice wraz z najbliższą
okolicą weszły w skład powiatu łęczyckiego i ich położenie administracyjne do
końca istnienia Rzeczypospolitej nie uległo zmianie. (…)
Nie wiadomo w jakich okolicznościach i kiedy
powstało miasto Krośniewice. Pierwsza pewna wiadomość o istnieniu miasta
pochodzi z 1458 r. kiedy Krośniewice podobnie jak i inne miasta wielkopolskie
wysłały zbrojnych piechurów na wojnę z Zakonem Krzyżackim.
Należy (…) przyjąć, luźną datację, że miasto
Krośniewice zostało założone w I poł. XV w. przed 1442 r. z inicjatywy
właścicieli wsi Krośniewice, jako miasto szlacheckie. Taką datację można
przyjąć za pewną, bowiem w latach 1442 – 1445 w źródłach są wymieniani
mieszczanie krośniewiccy.
(…)
Zamieszkiwali również w Krośniewicach Żydzi, o których posiadamy dokładniejsze
dane, z uwagi na to, że płacili oni podatek pogłówny. Pierwsza wiadomość o
kolonii żydowskiej pochodzi z 1564 r., zamieszkiwało wtedy w Krośniewicach 12
osób narodowości żydowskiej, od których pobrano po 1 fl. podatku.(…)
Podstawową
funkcją miasta była obsługa rzemieślnicza okolicznych terenów. Na pewno
Krośniewice nie miały strefy ochronnej dla swego rzemiosła, gdyż w opisach
podatkowych spotykamy pojedynczych rzemieślników pracujących w okolicznych
większych wsiach. Również w większości okolicznych wsi z braku większych rzek,
znajdowały się młyny wietrzne (molendinum ventite).
(…)Druga połowa
XVI w. była szczytowym okresem rozwoju rzemiosła. Kryzys gospodarczy na wsi
spowodował częściowy nawrót chłopów do gospodarki naturalnej i z braku
pieniędzy na zakup chłopi starali się potrzebne sprzęty produkować sami, co pozbawiło
rzemiosło zwłaszcza z małych miast, głównych odbiorców wyrobów. Doprowadziło to
do kryzysu w miastach, najwcześniej w tych które były nastawione na obsługę
płytkiego, lokalnego rynku.
Do 1616 r.
liczba rzemieślników w Krośniewicach spadła ponad dwukrotnie(…)
Kościół był
głównym centrum kulturalnym parafii. Szkoła parafialna w Krośniewicach
funkcjonowała co najmniej od początków XV w., a o jej istnieniu świadczą
pośrednio studenci pochodzący z Krośniewic studiujący w Akademii Krakowskiej.
(…)
W Krośniewicach
poza miastem była też kaplica szpitalna pod wezwaniem św. Ducha, obok której
dom dla ubogich. Zarząd nad kaplicą i szpitalem prowadził wikariusz wyznaczany
przez miejscowego proboszcza, za zgodą właściciela miasta.(…)
Zabudowa
mieszkalna wraz z budynkami gospodarczymi była drewniana i ograniczała się do
posesji przy rynku oraz początkowych odcinkach ulic wylotowych z miasta.
Zabudowę uzupełniał kościół parafialny i położona poza miastem kaplica
szpitalna. Dwór właściciela miasta był położony na terenie wsi Krośniewice i
nie stanowił ciągu architektonicznego z zabudową miejską. Rynek ani żadna z
ulic nie były brukowane.
Duże straty w
zabudowie poniosły Krośniewice w wielkim pożarze przed 1576 rokiem. (…)
Wykorzystano fragmenty publikacji KROŚNIEWICE. DZIEJE MIASTA
I OKOLICY (1397-1945) - Jan Józefecki, Piotr Stasiak